شنوایی سنجی نوزادان و کودکان

ادیومتری نوزادان و کودکان

شنوایی نوزادان چیزی است که شاید در نگاه اول چندان به آن فکر نکنید. اما حقیقت این است که همان اولین صداهایی که کودک می‌شنود، پایه‌های رشد زبانی و ارتباطی او را می‌سازند. حالا اگر این مسیر از ابتدا مشکل داشته باشد؟

شنوایی‌سنجی در روزهای اول زندگی می‌تواند نجات‌بخش باشد. بعضی مشکلات شنوایی آن‌قدر ظریف‌اند که شاید تا مدت‌ها کسی متوجهشان نشود. اما همین تأخیر می‌تواند باعث مشکلات یادگیری و ارتباطی شود. تست ساده‌ای که چند دقیقه طول می‌کشد و تجویز سمعک، می‌تواند مسیر زندگی یک کودک را تغییر دهد. شاید کمی کلیشه‌ای به نظر برسد، اما در این مورد، واقعاً پیشگیری بهتر از درمان است.

بهترین زمان برای انجام شنوایی سنجی

شنوایی از همان بدو تولد در رشد زبانی و شناختی کودک نقش اساسی دارد. به همین دلیل، انجام شنوایی‌سنجی در اولین روزهای زندگی ضروری است. بهترین زمان برای این آزمایش، قبل از ترخیص از بیمارستان یا حداکثر تا یک ماهگی است. اگر مشکلی شناسایی شود، مداخله زودهنگام تأثیر زیادی در بهبود شرایط خواهد داشت.

بررسی مجدد شنوایی در ۶ ماهگی توصیه می‌شود، به‌خصوص برای نوزادانی که در معرض خطر کم‌شنوایی هستند. در صورت عدم انجام غربالگری اولیه، آزمایش باید در سریع‌ترین زمان ممکن انجام شود.

برای کودکان بزرگ‌تر، در صورت مشاهده علائمی مانند واکنش ندادن به صداها، تأخیر در گفتار یا مشکلات درک دستورات، شنوایی‌سنجی ضروری است. تشخیص زودهنگام، فرصت مداخلات مؤثرتر را فراهم می‌کند و مانع مشکلات ارتباطی در آینده می‌شود.  

روش های شنوایی سنجی نوزادان و کودکان

شنوایی‌سنجی نوزادان و کودکان، برخلاف شنوایی سنجی بزرگسالان، کار چندان ساده‌ای نیست. نوزاد که نمی‌تواند درباره آنچه می‌شنود توضیح دهد، کودک هم اغلب همکاری زیادی نمی‌کند. پس روش‌ها باید هوشمندانه طراحی شوند. دو روش اصلی وجود دارد:

یکی آزمایش OAE (انتشار صوتی گوش)، که در آن یک پروب کوچک درون گوش قرار داده می‌شود تا واکنش حلزون گوش به صداهای کوتاه بررسی شود. این روش، سریع است و نوزاد حتی نیازی به بیدار بودن ندارد.

روش دوم، تست ABR (بررسی پاسخ ساقه مغز)، که فعالیت عصبی شنوایی را از طریق الکترودهای ظریف روی پوست اندازه‌گیری می‌کند. این یکی دقیق‌تر است اما بیشتر زمان می‌برد.

برای کودکان بزرگ‌تر، از تست‌های رفتاری هم استفاده می‌شود، مثلاً اینکه ببینند آیا کودک به صداها واکنش نشان می‌دهد یا نه. این روش‌ها شاید پیچیده به نظر برسند، اما در عمل، برای تشخیص زودهنگام مشکلات شنوایی حیاتی‌اند.

علت بروز مشکلات شنوایی در نوزادان و کودکان

برخی نوزادان با مشکلات شنوایی متولد می‌شوند. چرا؟ دلایل زیادی وجود دارد. گاهی مسئله ژنتیکی است، یعنی از همان ابتدا نقصی در ساختار گوش داخلی یا مسیرهای عصبی شنوایی وجود دارد. در موارد دیگر، مشکلات در دوران بارداری شکل می‌گیرند. مثلا اگر مادر در دوران بارداری به برخی عفونت‌های ویروسی (مثل سرخجه) مبتلا شود یا دچار مشکلاتی مانند دیابت کنترل‌نشده باشد، ممکن است رشد بخش‌هایی از گوش تحت تأثیر قرار بگیرد. اما این تنها بخشی از ماجراست.

برخی نوزادان هنگام زایمان دچار کمبود اکسیژن می‌شوند که می‌تواند به عصب‌های شنوایی آسیب برساند. حتی پس از تولد هم خطراتی وجود دارد—مثلاً عفونت‌های شدید دوران نوزادی یا استفاده از برخی داروهای خاص. جالب اینجاست که بعضی مشکلات شنوایی تا مدت‌ها پنهان می‌مانند و فقط وقتی آشکار می‌شوند که کودک در یادگیری زبان تأخیر دارد. برای همین است که تست‌های شنوایی‌سنجی نوزادان این‌قدر مهم‌اند.

نشانه های کلیدی مشکلات شنوایی در کودکان

گاهی اوقات والدین نگران می‌شوند که کودکشان واکنش درستی به صداها ندارد. طبیعی است که حساس باشند. اما نشانه‌های کلیدی مشکلات شنوایی چیست؟ مثلاً نوزادی که به صداهای بلند واکنش نشان نمی‌دهد یا در ماه‌های اول به صدای والدینش برنمی‌گردد، ممکن است نیاز به بررسی داشته باشد.

کودک بزرگ‌تر چطور؟ اگر تا دو سالگی هنوز کلمات ساده را درست ادا نمی‌کند، یا مدام می‌گوید “چی؟”، باید بیشتر دقت کرد. بعضی از بچه‌ها وقتی صدایشان می‌کنید، انگار نمی‌شنوند—ولی وقتی آهنگ کارتونی پخش می‌شود، ناگهان گوش‌هایشان تیز می‌شود! شاید مشکل فقط بی‌توجهی نباشد. در بعضی موارد، حتی تغییر در نحوه صحبت کردن هم می‌تواند یک نشانه باشد. این‌ها جزئیاتی است که نباید از کنارشان ساده گذشت. پس اگر چیزی غیرعادی به نظر می‌رسد، بهتر است زودتر بررسی شود. گاهی یک تست ساده، خیال همه را راحت می‌کند.

بیماری های تأثیرگذار بر شنوایی نوزادان و کودکان

شنوایی نوزاد از همان لحظات اولیه زندگی، نقشی اساسی در رشد گفتار و ارتباط او دارد. اما برخی بیماری‌ها می‌توانند این روند را مختل کنند. بعضی از آن‌ها شایع‌ترند، برخی کمتر. بعضی اثرات موقتی دارند، بعضی دائمی. این‌ها چند مورد از مهم‌ترین شان:

سرخجه

بیماری‌ای که در ظاهر ساده به نظر می‌رسد اما اگر مادر در دوران بارداری به آن مبتلا شود، ممکن است باعث ناشنوایی مادرزادی در نوزاد شود. در بسیاری از موارد، این کودکان نه‌تنها مشکل شنوایی پیدا می‌کنند، بلکه مشکلات بینایی و قلبی هم دارند. واکسن سرخجه؟ بله، این یکی از آن چیزهایی است که واقعاً تفاوت ایجاد می‌کند.

اوریون

شاید وقتی بچه بودید، این بیماری را تجربه کرده باشید. تب، ورم غدد بزاقی و کمی بی‌حالی. اما آنچه کمتر به آن توجه می‌شود، این است که در برخی موارد، اوریون می‌تواند باعث آسیب دائمی به عصب شنوایی شود. معمولاً در یک گوش. یعنی یک روز کودک کاملاً طبیعی است و بعد… ناگهان شنوایی‌اش را از دست می‌دهد.

سرخک

سرخک؟ فقط تب و بثورات پوستی؟ نه، متأسفانه نه. در برخی موارد، این ویروس می‌تواند به مغز حمله کند و التهاب مغزی ایجاد کند—که گاهی به از بین رفتن شنوایی منجر می‌شود. البته خوشبختانه واکسیناسیون، این بیماری را تا حد زیادی کنترل کرده. اما همچنان مواردی از آن دیده می‌شود.

آبله‌مرغان

یک بیماری شایع دوران کودکی. تاول‌های خارش‌دار، تب خفیف، چند روز استراحت در خانه. اما در برخی موارد نادر، ویروس می‌تواند به گوش داخلی حمله کند و شنوایی را تحت تأثیر قرار دهد. احتمال این اتفاق کم است، اما غیرممکن؟ نه.

مخملک

یک بیماری که کمتر درباره‌اش صحبت می‌شود، اما اگر درمان نشود، می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند. تب بالا، گلودرد شدید و بثورات قرمز رنگ. در مواردی، عفونت ناشی از آن به گوش میانی سرایت کرده و کم‌شنوایی ایجاد می‌کند. با آنتی‌بیوتیک؟ قابل‌درمان است. اما اگر دیر تشخیص داده شود؟ ممکن است شنوایی را برای همیشه تحت تأثیر قرار دهد.

مننژیت

شاید جدی‌ترین مورد در این لیست. التهاب پرده‌های مغز که در موارد شدید، جان کودک را تهدید می‌کند. اگر هم زنده بماند، ممکن است با عوارضی مانند کم‌شنوایی یا ناشنوایی دائمی روبه‌رو شود. دلیل؟ التهاب به عصب شنوایی آسیب می‌زند و وقتی این اتفاق بیفتد، دیگر راهی برای بازگرداندن شنوایی وجود ندارد.

حالا سؤال این است: پیشگیری ممکن است؟ خوشبختانه بله. بسیاری از این بیماری‌ها با واکسیناسیون قابل پیشگیری هستند. اما در صورتی که علائمی مانند عفونت‌های مکرر گوش، تأخیر در گفتار یا بی‌توجهی کودک به صداها مشاهده شد، مراجعه سریع به متخصص شنوایی‌سنجی ضروری است. گاهی یک لحظه تأخیر، یک عمر پشیمانی به دنبال دارد.

آزمون های شنوایی سنجی براساس سن کودک

شنوایی‌سنجی نوزادان و کودکان، بسته به سن، روش‌های متفاوتی دارد و همیشه نتیجه آن به خرید سمعک گوش منجر نمی شود. نوزاد تازه متولد شده؟ معمولاً با آزمون OAE (انتشارهای صوتی گوش) یا ABR (پاسخ شنوایی ساقه مغز) بررسی می‌شود. این تست‌ها بدون نیاز به همکاری کودک انجام می‌شوند—یعنی حتی وقتی خواب است، گوشش را چک می‌کنند. اما بعد از چند ماه؟ داستان کمی تغییر می‌کند.

بین شش ماهگی تا دو سالگی، شنوایی با روش‌های رفتاری بررسی می‌شود. مثلاً کودک به یک صدای خاص واکنش نشان می‌دهد—چرخیدن سر، تغییر حالت چهره. کمی بعدتر، مثلاً در سنین پیش‌دبستانی، از بازی‌های شنوایی استفاده می‌شود. بله، بازی! کودک باید مثلاً یک قطعه اسباب‌بازی را وقتی صدایی را شنید، در جایی بگذارد.

و بعد، وقتی بزرگ‌تر شد؟ آزمون‌های شنوایی مثل بزرگسالان انجام می‌شود، با هدفون و دکمه‌ای که هر وقت صدا را شنید، فشار می‌دهد. ساده است، ولی در هر سن، روشی مخصوص خودش دارد.

آزمون های شنوایی برای نوزادان از بدو تولد تا شش ماهگی

از لحظه‌ای که نوزاد به دنیا می‌آید، شنوایی‌اش نقشی اساسی در رشد زبانی و شناختی او دارد. اما چطور می‌توان از سلامت شنوایی‌اش مطمئن شد؟ برای همین، آزمایش‌های شنوایی سنجی نوزادان طراحی شده‌اند—آزمون‌هایی که، برخلاف چیزی که شاید تصور کنید، پیچیده و زمان‌بر نیستند.

دو روش رایج، “بررسی پاسخ‌های ساقه مغز به صوت” (ABR) و “انتشارهای صوتی گوش داخلی” (OAE) هستند. در روش ABR، حسگرهای کوچکی روی سر نوزاد قرار می‌گیرند تا واکنش عصب شنوایی به صداهای کوتاه ثبت شود. در OAE، یک میکروفون کوچک در گوش قرار می‌گیرد تا ببیند سلول‌های شنوایی داخلی چطور به صدا پاسخ می‌دهند. سریع است، بدون درد، و معمولاً نوزاد حتی متوجه نمی‌شود که آزمایش در حال انجام است! اما اگر نتیجه غیرطبیعی باشد، یعنی مشکل شنوایی دارد؟ نه لزوماً. شاید مایع گوش میانی یا حتی یک حرکت کوچک نوزاد بر نتیجه اثر گذاشته باشد. در این صورت، آزمون تکرار می‌شود تا اطمینان حاصل شود.

آزمون های شنوایی برای کودکان بالای شش ماه

آزمون‌های شنوایی برای کودکان بالای شش ماه؟ اینجا کمی موضوع متفاوت است. نوزادان کوچک، واکنش‌های طبیعی و غیرارادی دارند، اما بعد از شش ماهگی، دیگر نمی‌توان صرفاً به انعکاس‌های اولیه اعتماد کرد. برای همین، روش‌ها تغییر می‌کنند. مثلاً آزمون‌های شنوایی رفتاری: کودک به صداهای مختلف واکنش نشان می‌دهد، مثلاً سرش را می‌چرخاند یا به منبع صدا نگاه می‌کند. البته این همیشه واضح نیست، گاهی کودک حواسش جای دیگری است، اما این هم خودش نشانه‌ای است.

 در موارد دقیق‌تر، تست‌های الکتروفیزیولوژیک هم استفاده می‌شوند. در نهایت، چیزی که مهم است، تشخیص به‌موقع است—چون شنوایی، یعنی ارتباط، یادگیری، آینده.

شنوایی سنجی نوزادان سخت آزمون

شنوایی‌سنجی نوزادان گاهی چالش‌برانگیزتر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد. بعضی نوزادان، به‌خصوص آن‌هایی که زودتر از موعد به دنیا آمده‌اند یا در محیط‌های پرتنش بوده‌اند، واکنش‌هایشان چندان واضح نیست. این یعنی آزمون‌های معمول ممکن است همیشه جواب قطعی ندهند.

البته، روش‌هایی مثل OAE و ABR می‌توانند تا حد زیادی کمک کنند، اما باز هم گاهی نیاز به تکرار دارند. مثلاً، ممکن است یک‌بار نتیجه مشکوک باشد، بار بعد همه‌چیز طبیعی به نظر برسد. این‌جاست که متخصصان باید دقیق‌تر بررسی کنند و در صورت لزوم، آزمایش‌های تکمیلی انجام دهند تا خیال والدین راحت شود.

مراحل انجام شنوایی سنجی نوزادان

شنوایی‌سنجی نوزادان، ساده اما دقیق است. یک حسگر کوچک روی گوش، واکنش عصب‌های شنوایی را اندازه می‌گیرد—تقریباً بدون اینکه نوزاد متوجه شود. اگر نتیجه نامشخص باشد؟ دوباره آزمایش می‌شود. در بعضی موارد، نوزاد فقط خواب‌آلود بوده یا محیط کمی شلوغ بوده است. اما اگر همچنان نتیجه غیرعادی باشد، تست‌های تکمیلی انجام می‌شود.

گاهی لازم است که آزمایش‌های پیشرفته‌تری در چند ماه بعد تکرار شوند. مهم این است که اگر مشکلی وجود داشته باشد، زودتر تشخیص داده شود—چراکه شنوایی در رشد گفتار و ارتباط نوزاد، نقشی اساسی دارد. پس بهتر است این مرحله را جدی بگیریم، حتی اگر ظاهراً همه‌چیز خوب به نظر برسد.

مزایای انجام شنوایی سنجی در کودکان

شنوایی‌سنجی در کودکان؟ شاید در نگاه اول فقط یک چکاپ معمولی به نظر برسد، اما واقعیت کمی عمیق‌تر از این است. کودکانی که مشکل شنوایی دارند، معمولاً تا مدت‌ها شناسایی نمی‌شوند، چون هنوز مهارت‌های گفتاری و ارتباطی‌شان به‌طور کامل شکل نگرفته است. این یعنی احتمال دارد ماه‌ها، حتی سال‌ها، از کشف مشکل و مداخله زودهنگام عقب بمانیم. و این یک ریسک بزرگ است.

کودکی که خوب نمی‌شنود، در یادگیری زبان تأخیر دارد، در برقراری ارتباط مشکل پیدا می‌کند و حتی ممکن است در آینده با مشکلات تحصیلی روبه‌رو شود. اما شنوایی‌سنجی زودهنگام می‌تواند این مسیر را تغییر دهد. تشخیص سریع؟ یعنی فرصت برای درمان، توان‌بخشی، یا حتی استفاده از وسایلی که به بهبود شنوایی کمک می‌کنند.

در بسیاری از موارد، کودکانی که به‌موقع مشکلشان شناسایی شده، توانسته‌اند بدون هیچ تفاوتی در کنار همسالانشان رشد کنند. پس اگر شک دارید، اگر فکر می‌کنید که شاید کودک شما کمی دیر به صداها واکنش نشان می‌دهد، یک تست ساده می‌تواند مسیر آینده او را تغییر دهد.

بهترین مراکز شنوایی سنجی نوزادان و کودکان

شبکه شمس در حوزه شنوایی سنجی نوزادان و کودکان به عنوان یکی از بهترین مراکز تخصصی معرفی می‌شود و تجربه‌ای متفاوت از مراقبت شنوایی را ارائه می‌دهد. در این مرکز، با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و روش‌های مدرن، ارزیابی دقیق و علمی شنوایی نوزادان انجام می‌شود؛ یعنی از همان ابتدا به بررسی جزئیات پرداخته می‌شود.

 حس واقعی همکاری و توجه دقیق به هر کودک، باعث ایجاد اعتماد بین والدین و متخصصان می‌گردد. راستش، روند ارائه خدمات ممکن است که گاهی به نظر کمی نامرتب بیاید اما در واقع نشان‌دهنده‌ی یک تنوع کنترل‌شده و انسانی است که به دلایل مختلف ارزشمند محسوب می‌شود. برخی از والدین، به نقل از تجربیات شخصی یا توصیه‌های دوستان، از دقت و سرعت در تشخیص مشکلات شنوایی تعریف می‌کنند.

 علاوه بر این، مشاوره‌های ارائه شده در کنار ارزیابی‌های علمی موجب می‌شود که والدین احساس اطمینان کنند. در نهایت، شبکه شمس نه تنها از نظر فنی بلکه از نظر احساسی، نمونه‌ای از نوآوری و کیفیت در ارائه خدمات شنوایی به کودکان است. خدمات بی‌نظیر.

نتیجه گیری

شنوایی‌سنجی نوزادان و کودکان؟ شاید در نگاه اول یک آزمایش ساده به نظر برسد، اما در واقع چیزی فراتر از آن است. یک گام اساسی برای آینده‌شان. تشخیص زودهنگام مشکلات شنوایی می‌تواند مسیر رشد زبانی و ارتباطی کودک را تغییر دهد.

 البته، همیشه این‌طور نیست که نتیجه آزمایش بلافاصله نگرانی ایجاد کند؛ گاهی فقط نیاز به بررسی بیشتر است. ولی اگر مشکلی باشد، بهتر است هرچه زودتر اقدام شود. چون هر روز تأخیر، یعنی یک فرصت کمتر برای یادگیری طبیعی. پس شاید بد نباشد کمی جدی‌تر به این موضوع نگاه کنیم—به‌خصوص وقتی می‌دانیم راه‌حل‌های ساده‌ای وجود دارند.